Skip to main content

Posts

Showing posts from August, 2021

(Naishkarmyasiddhi, 4.76) क्या यहां विष्णु भगवान को परम बोला है

 विष्णोः पदानुगां यां निखिलभवनुदं  शंकरोऽवाप योगत्  सर्वज्ञं ब्रहासंस्थं मुनिगणसहितं  सभ्यगभ्यर्च्य भक्त्य विद्यां गङ्गमिवाहं प्रवरगणनिधेः प्राप्य वेदान्तदीप्तां  कारुण्यात्तामवोचं जनिमृतिनिवहध्वस्तये  दुःखितेभ्यः विष्णोः प्रकृति रूपस्थं यद् न्यायं पदानुगाः यां निखिलभवनुदं शंकरोऽपि महारूद्रेषु सः एकः स शंकारः इत्यार्थः यथा शतपथ वचनं विद्यते वा प्रणो वा रूद्र इत्यादयः तदर्थं मदाय तद प्रकृतिः योगः संयोजनेन वस्तुतन्त्र विद्यां यद्भवति तद शंकरस्य रूपस्थं आत्मोवापि वस्तु तन्त्र संयोग्देव विष्णोः पादात् गंगा रूपमेकं चारूभूतं जलभूतं संकिर्णं गंगोदकं धरति तदेवं आत्मारेपि प्रकृतिः सन्धाने आत्म कर्मणि भावे शरीरोऽस्मि वा इति ज्ञायते तदेव विषयं अत्र च प्रोक्तं अस्मद् प्रत्यागतः कालस्य व्यावहारेपि सर्वज्ञं सदाशिवमेव मुनिना अर्चयन्ति स सदाशिवः एषो वा विष्णोः शिव शक्ति संयोगेन एव विद्यां च ब्रह्म विद्यां प्राप्यते यथा भगिरथः गंगा वाहकं प्राप्तं दुःखेभ्यो शं अर्थः प्रतिपादिताः यदरेपि तोकाय शंनो तद कवेलं शिव निराकारमेकं निरज्जन शिवा अद्वैतेन संभवति इति अर्थः प्रतिपादिताः  यदा विष्णोः एव परमः ह र हकारे

शिव परम वैष्णवं हैं?

शिवः वैष्णवं वा? नमस्ते दोस्तों हमें इस श्लोक का गीता प्रेस अनुवाद मानिए नहीं है वो गलत है हमारे श्रेष्ठ पर भगवान शिव को वैश्णव बोल रहे हैं। निम्नगानां यथा गंगा देवानामच्युतो यथा ⁠। वैष्णवानां यथा शम्भुः पुराणानामिदं तथा ⁠।⁠।⁠१६॥  निम्नगानां गंगा:- नितरां मग्नः नि मस्म क्त इति धातोः नि समीपार्थे विष्णु पादग्ं नदी भेदं प्रयुक्तं खारुपान्तरे आपस् सनिधे रसोदकं भवति तद प्रकृतिरूपस्ते विष्णोः परं प्रकृतिः तेन पदेन जायते तद्जलानां संबधे गंगा इति च षष्ठी शेषं वदति विशेष्टे तद जलानां गङ्गा इति संबन्धः भवः प्रयुक्तः तस्याः परम प्रकृतिः संबन्धः अत्र प्रतितः यथा अव्यय रूपे प्रकार भेदे यद् + प्रकारे थाल्  येन प्रकारेणेत्यर्थे इति च शब्दः लिङ्गानुसानं तस्मात् अत्र गोचरत्वे कवेलं प्रकार भेदं विद्यते। तैत्तिरीयोपनिषदे आपस् सन्धिः वायुः संधानम् प्रथमः यदा आकाशः भूते आपस् तत्व सन्धिः भवति अन्तरं वायुः प्राणः तत्व संधानम् भवति तदेव कारणेन महत् अहंकार तत्वेरपि गुणाद्भूतं भवति। तद् आप प्रकृतिः गङ्गा इति संबन्धः भवः प्रोक्तं। देवानाम् अच्युतं देवानाम् सन्निकर्षः संबन्धः अच्युतं इति उच्यते। यथा नारायणस्य  अ

शिव भगवान क्या ब्रह्मांड नाश नहीं कर सकते?

महाभारत तथा वेद से प्रमाण   हन्त्वयाः शत्रवः सर्वे युष्माकमिति मे मतिः। न त्वेक उत्सहे हन्तुं बलस्था हि सुरद्विषः ॥६॥ भाष्यः हन्त्वयाः इति विशेषण प्रयोगत्मके शत्रवः इति मध्ये तद्धितांत प्रत्ययागते सर्वे च शत्रवः हन्तुं अर्हः इति च प्रोक्तं तान् हन्तुं युष्माकम् एकत्रितो भूत्वा हन्त्वयाः शत्रवः इति च मे मतिः तत्प्रयोगेन शिव परमात्मनः विचारः प्रतिपादिताः न त्वेक उत्सहे अहं एकमेव तत्कार्याः हन्त्वयाः न इच्छामि ते बलस्था हि इत्भावे हि इत्येवं निपातः प्रयोगेण ते शत्रवः सुरद्विषः बलवान् एव अस्ति तस्मात् युष्माभिः सर्वे एकतो भूत्वा युद्धं कुर्वन् इति शिवास्तु विचारः प्रतिपादिताः।  २) ते युयं संहतः सर्वे मदीयेनार्धतेजसा । जयध्वं युद्धि ताञ्शत्रून् संहता हि महाबलाः ॥७॥ भाष्यःयुयं इति युष्मदांतकम् अनेकादयः देव शरीराणि संहतः सं + हन+ त्त्कः इति रूपत्वे दृढसन्धिर्भुत्वा मम अर्धं तेजास्द्योगे जयध्वं युद्धि तान् शत्रून् संहता हि च निपतौ सर्वे मिलित्वा तान् हन्तुं शक्नूवन्ति इति तस्मात् ते महाबलाः असुरान् हन्यन्ताम इति अर्थः प्रतिपादिताः ३) अस्तेजोबलं यावत् तावद्द्विगुणमाहवे  तेषामिति हि मन्यमो द्दष

शिव पुराण से शिव तत्व व्याख्या भाग -२

पहले वाक्य में आचार्य कर्तिनाथ लिखते हैं श् और न् इसके साथ अकरंत निपता का प्रयोग हैं इसलिए वर्णभेद के अनुसार ये प्रादिपदिक बन जाते हैं क्रियामणो प्रदिपदिकं तदस्तेषु योगे विकरी दोषेण यदा क्रिया पतिस्यति इस भेद से तद्धितान्तकं में तद्धिते शैषिकः इस सुत्र से सदाशिव की शक्ति को इकार भेद में गोचरमनो भवः कहते हैं।  इसके व्याख्या में प्रथमा विभक्ति का प्रयोग किया हैं ‌। ये कवेल सदाशिव की विशेषण वा विशिष्टा हैं यहां प्रयोग से ये नहीं समझना चाहिए कि कर्ता वा विशेषण भेद हैं इसका मूल कारण है यहां वैशेष का प्रयोग किया गया है। व्याकरण नियम १) कर्ता के प्रयोग कवेल प्रथमा विभक्ति में करते हैं। २) क्यों की जिस विभक्ति वा वचन में विशेण होती है उसके ही वचन और विभक्ति में वैशेष शब्द होते हैं इसलिए प्रकटिकरण किये बिना समझ लिजिए वैशेष शब्द है अर्थात यहां अगोचर होते हुए भी भेद समझना चाहिए।  इस बात का प्रतिपादन करते हैं शैव सिद्धांत में कहा गया हैं। मुख्यतः तीन बीजात्मक शक्तियों की निर्माण प्रक्रिया होता है यही तद्धितांत शेषे सुत्र का संधान हैं जैसे ईश्वर गीता में पढ़ते हैं। काल प्रधान पुरूष तीन बीजात्मक भेद

शिव तत्व व्याख्या शिव पुराण

 शिव तत्व की व्याख्या शिव पुराण का मुख्य भाग -१ एक बार ब्राह्मा जी नारद जी से व्याख्या करते हुए भगवान सदाशिव की परमद्भूत अलौकिक कथा का वर्णन इस प्रकार उदृत किया है। कि शिव तत्व बहुत ही परमद्भूत एवं उत्कृष्ट हैं हम इस वचन से नासदीय सुक्त तथा मनुस्मृति याद आया जैसे उसमें ये कहा हैं पहले प्रलय कालिन समय न तो सत् था न असत् उस सदाशिव अपने महिमा से द्वितीय देवता कि उत्पन्न की कैसे हुआ ये सब अचानक इसके कथन बड़े रोचक हैं गोपथ के पहले खण्डिक में दिया है पहले परब्रह्म परमात्मा सदाशिव अकले थे उसने अपने समान एक और स्वरूप कि इच्छा की इसे वेद तथा आगम में वैश्णवी कहते हैं ।  वैश्णव शक्ति का वर्णन इस प्रकार करते हैं। इसमें प्रायः तीन भेद है श् ण् व् और वै नामक एक निपात का प्रयोग किया हैं शकार का लक्ष्य भेद त्रिशक्ति युक्त पंचप्राणात्मक पंच देवताम्क दशधा शक्ति से त्रिबीज न्याय से भगवान सदाशिव पंचदेवों को तथा पंचप्राण का उत्पादन करते हैं इसलिए ब्रह्म सुत्र के जन्मद्यस्य यता और शास्त्रो नित्यत्वत् इससे सदाशिव ही परब्रह्म परमात्मा सिद्ध होते हैं । क्यों कि आगम में स्पष्ट कहा हैं काल , प्रदान पुरुष ये त्रय

नास्तिक का पर्दाफाश १

नास्तिक का पर्दाफाश क्या अर्थवेद में रूद्र देवता का मूत्र पीना लिखा है। पहले बात जब अथर्ववेद में आयुर्वेद का वर्णन करते हैं तो कौनसा आयुर्वेद विश्वविद्यालय में पढ़ें हो हकिम वैद्य तुमने संस्कृत पढ़ें बिना ये कैसा समझ लिया उसका हिन्दी अर्थ ऐसा ही होगा। अगर हिम्मत है तो बोलो विज्ञान में अंधकार में से आपस् तत्व प्री मेटर कहां से निकला तेरे विज्ञानी लोग वहां बैठ कर देख रहे थे क्या ? रुद्रस्य मूत्रमस्यमृतस्य नाभिः । विषाणका नाम वा असि पितॄणां मूलादुत्थिता वातीकृतनाशनी ॥३॥ रूद्रस्य इति संदर्भे पष्ठी शेषे वा सन्दर्भे इदं इति पष्ठी कारकस्य प्रयोगत्मूत्रशब्दस्य प्रयोगः विधते  मूत्र वा मूत्र--अच्  क्षरितजले अमरः ।क्षर रहितं तद जलं क्षरितजलं इति आयुर्वेदस्य तत्त्वानि रसाभूतानि वा भवति। यथा सर्वाणि वा रसानि सोमत्मकानि या भवति तस्य नाभिः इति पदार्थेन व्याख्यानं विद्यते अयमेव न्याये रसो वै सः इति मत्वे आपस्सन्धाने पृथ्व्यां औषधयादयः भूता तनि सर्वाणि रसो मयं रसापि सदाशिवस्य शक्ति रूपाद्वैव उत्पन्नः भवति। यथा रूद्रो वै प्राणः , वायु वै प्राणः इत्यादि शृति वचनेषु च आकाशस्शब्दस्पर्शः सन्धाने वायुः महा भ

शिव गीता १:१ मिहिर कृत भाष्यं

अथातः संप्रवक्ष्यामि शुद्धं कैवल्यमुक्तिदम्। अनुग्रहान्महेशस्य भवदुःखस्य भेषजम्॥१॥ व्याख्या: ननु प्रथमत एव पद्मपुराणं वक्तव्यमिति मुनयः सुतं पृष्टवन्तः, तान् प्रति पद्मपुराणं वक्ष्यामीति सूतेन शुका मुनिना शिवरुपिना प्रोक्तं तत्व्याख्यते इति विशेषो अर्थं प्रतिज्ञातमेत्दमिदंगीताशास्त्रे तदन्तर्गतशिवगीताया अपि प्रतिज्ञानवत् प्रतिज्ञान्तरं कथमिति चेन्न साक्षत्तत्त्वज्ञानोपायत्वरूपविशेषद्योत्नार्थं पुनः प्रतिज्ञेति भाष्य : ननु अथातः अहं संप्रवक्षामि इदं वचने अस्मद प्रत्यन्तकगते रुद्रं च एकं तेनानेव सो एव सदाशिवः च परब्रह्मणः इत्यस्यापि ताम् विषये ब्रह्म जिज्ञासा कर्तव्यः इत्यार्थः तान् शब्दानां मध्ये एतावतैव प्रतिज्ञायः सिद्धस्वत् अथातः इति किमर्थं इति चैन् अथ मुनिप्रश्नानन्तरं, अतः प्रश्नाद्वेतोः संप्रवक्ष्यामि प्रतिज्ञार्थः अयमेव न्यायः विद्यते। तदेव कारणे ब्रह्मवादिनः ऋषयः केवलं शुद्धाद्वैत च अभेदरूपेणेव एव निवृर्तिभूत्वा मोक्षः सिध्यति न तु कर्मणाप्रवृर्तिभूत्वा सिद्ध्यति इति न्यायः प्रतिपादितः सं अथातः सं संप्रदाने च शिव पदोर्थः कर्तव्यः कारकद्योगे समिभूतं चाभूतं शिव तत्वं निरूपिणार्थं